Altıgen çift bükümlü ağlarda kullanılan ağır galvanizli yumuşak teller
Gabion Sepetlerin ve Altıgen Çelik Ağların imalinde kullanılan bütün teller ve bağ tellerinin kopma dayanımı 38-55kg/mm2’dir. Tellerin kopma mukavemetleri ve tel çapı toleransları BS102/80’e uygundur. Tellerin kopma anındaki uzama miktarı min.%12dir, galvaniz kaplaması BS443/82 ve EN10244-2’ye uygundur.
Altıgen Çelik Grid, Altıgen Ağ, Kaya Düşmesi Koruma, Tel Ağ, Çift Bükümlü Koruma Ağı
Altıgen Tellerden imal edilen, Koruma ağları, Yarma şevlerinde, hidroelektrik HES Santrallerinde, Karayollarında, Demiryollarında, şev yüzeyinde ve her türlü tesis çevresinde dökülen taşların oluşturabileceği risklere karşı koruma ve belki önleme amacıyla yapılmaktadır. Kaya Düşmesi Koruma Ağları çeşitli isimler ile bilinmektedir. Bunlar Çelik Grid, Şev Koruma Ağı, Altıgen Koruma Ağı, Sev Ağları, Şev Yüzeyi Tel Ağlar, Kaya ve Taş Düşmesi Önleme ağları. Otoyollarda, demiryollarında, belediyelerde ve idarelerde kaya ve taş düşmelerine karşı çelik gridler (çelik tel ağlar) veya özel tasarlanmış kaya bariyerleri kullanılmaktadır. Kullanılacak olan çelik grid (tel ağ, çift bükümlü hegzagonal şekilde imal edilmiş) malzemesi yüzey yapısına göre özel ankraj sistemleri ile kombine edilerek çözüm üretilebilmektedir.
Altıgen çelik ağlar aslında gabion sepetlerin imalatında kullanmak amacı geliştirilmiş olup, yarma ve şevlerde kullanmak aslında talebe yönelik olup, bu ağlar yumuşak tellerden imal edilmelerinden ötürü torklanamaz, düşük kuvvetlerde dahi yüksek bir uzama göstererek kaya ve şevlerin yenilmesine aktif olarak tepki vermede zaaflar göstermektedir. Basit örtüleme (drape) amaçlı kullanım dışında, aktif amaçlı kullanım için kesinlikle yüksek mukavemetli tellerden mamul çelik ağlar önerilmektedir.
Ülkemizde ne yazık ki kaya düşmesi koruma ve stabilizasyon kaynaklı problemlerin doğasına uygun çözüm üretmek yerine, neredeyse tüm sorunlara aynı çözümler önerilmektedir. Bu nedenle birçok uygulama daha ilk yıllarda iş göremez hale gelmektedir. Bilinmelidir ki ilk yatırım miktarını düşük tutmak, projenin dizayn ömrü boyunca toplam maliyetin düşük kalması anlamına gelmemektedir. Mühendislik bu noktada tasarım, yapım ve bakım maliyetlerinin optimizasyonu için vardır.
Bazı genel bilgiler ve kabullerKaya ve taş düşmelerine karşı koruma sistemleri; karayolu, demiryolu ve baraj projelerinin güvenliği üzerinde doğrudan etkisi olduğu için tasarım ve bakım için önemli bir unsurdur. Bu nedenle tekil olarak değil bütünsel olarak kaya ve taş düşme problemlerinin analizini kapsayan bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Kaya ve taş düşme önlemlerinin farklı bileşenlerden oluşması nedeniyle “Sistem” olarak tanımlanması en doğrusudur. Sistemler kendi içinde aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. “Pasif Sistemler”, yüzeysel olarak kaya kütlesinden kopan parçaların yüzey boyunca hareketini kısıtlayarak şevin alt kısmının yapının düşme olayından etkilenmesini minimize etmek ve daha güvenli olmasını sağlamaktadır. Kaya kütlelerinin süreksizliklerinde bulunan bağımsız kütlelerin, ana/sağlam kayaya tutturulmasına yönelik etkili değildir.
Pasif Sistemler
• Basit tel ağ sistemler
• Kaya bariyer sistemleri
• Engelleyici duvarlar/seddeler olarak sıralanabilir.
“Aktif Sistemler” ise;
şev yüzeyinde bağımsız bir kaya kütlesinin kopmasını önlemek ve stabilite kontrolü sağlamak amacıyla kullanılan sistemlerdir.
• Yüzey güçlendirme sistemleri, çelik ağ formunda birleştirilmiş farklı türde çelik tel ve çelik halatlar ankrajlar ile şevyüzeyine sabitlenerek oluşturulur.
• Ön germeli ankraj ve ankraj çubuğu.
Yüzey kaplaması sistemleri şev başında yapılacak tepe ankrajlarına çelik halat vasıtası ile monte edilmekte olup yük tepe çelik halatına taşıtılmaktadır. Salt Çelik Grid malzemelerinin yetersiz geldiği noktalarda düşmesi muhtemel blokların yapılacak hesaplamalar neticesinde yüzeyde yapılacak enine ve boyuna güçlendirmeler ile taşıtılması firmamızın sunduğu alternetifler arasındadır. Koruma ağları kaya ve taşların kara ve demir yollarına ve diğer yapıların üzerine düşmesini ve bu yapılara zarar vermesini engelleyen ağlardır. Ağlar yüksek galvaniz kaplı ve/veya PVC kaplı çift bükümlü altıgen çelik tel örgülerden mamüldür. Altıgen tel ağlar ASTMA641 ve EN10223-3’e uygundur. Altıgen tel örgüleri, kafes tel örgülerden ayıran en önemli özellik düğümlü olmalarından dolayı herhangi bir çözülme yaşanmamasıdır. Öyle ki ağlar bir kaç tel kopsa dahi bütünlüğünü korur. PVC kaplı uygulamalar agresif, korozif bölgelerdeki uygulamalarda için tavsiye edilmektedir. Bu durumda Galvanizleme işleminin yanısıra tel min.0.50mm’lik bir PVC tabaka ilekaplanmaktadır. PVC kaplamanın teknik özellikleri ilgili standartlara uygundur.
Burada hedef kaya ve taş düşmelerine karşı yeterli seviyede güvenliği sağlamaktır. Konu ile ilgili olarak yapılacak ankrajlara gelecek yükler hesaplandıktan sonra ilgili gözenek açıklığına ve tel kalınlığına karar verilmektedir. Bariyerlerde durum biraz daha farklı olup düşmesi muhtemel kayaçların düşme rotaları belirlendikten sonra ilgili enerji seviyesine ve kayacın o noktadaki sıçrama yüksekliğine, hızına göre bariyer seçimi yapılabilmektedir. Karayolu, Demiryolu ve HES projeleri yarmalarının yapım ve bakımında gevşek kaya ve molozların yuvarlanmasını engelleyerek, şev stabilitesi sağlamada başvurulan yollardan birisi de çift bükümlü, altıgen gözenekli çelik grid kullanmaktır. Bu yöntemle dengesiz büyük parçalar yerlerinde tutulurken, zamanla gözeneklerin içinden yetişen bitkiler sayesinde şev stabilitesi arttırılmaktadır.
Kullanılabilecek çelik grid ile ilgili başlıca hususlar aşagıdadır:
◦ Çelik Gridler, kolay gevşemez, dağılmaz ve sıkıştırdıkları kaya , taş ve molozlar kurtulamaz.
◦ Galvaniz kaplama teller paslanmaya mukavim ve uzun ömürlüdür. (30 sene)
◦ Esnek ve Kolay yerleştirilebilir
Çelik Gridler (8 x 10 veya 6 x 8 ) gözenek açıklığındaki çift bükümlü tel ağlardan oluşmaktadır. (Çift bükümlü telin avantajı aşağıda ki resimde gösterilmektedir) ,Kolay taşınabilme ve serilebilmeleri için 25 m veya 50 m uzunlukta olabilen rulolar 4 m genişliğe üretilebilir. Çok özel durumlarda havadan helikopter ile taşıma gerekmesine karşın, genelde şev başında özel ankrajlar ile tespit edildikten sonran aşağıya salınan rulolar birbirlerine aynı kalitede ve daha güçlü halatlar ile örülür.